کشت گل محمدی در جهان
مناطق کشت گل محمدی در جهان
بزرگترین تولید کننده گل محمدی در جهان کشورهای بلغاری، ترکیه و ایران هستند، اما حجم زیادی گل محمدی نیز در هند، چین و دیگر کشورها تولید می شود. کشت وسیع گل محمدی در اروپا برای تولید اسانس گل محمدی در بلغارستان و ترکیه بعد از توسعه امپراطوری عثمانی آغاز شد. دربلغارستان عمده گل محمدی در ناحیه ای معروف به دره گلها در نزدیکی شهر کازانلاک کشت می شود. از نظر تاریخی بلغارستان تا جنگ جهانی اول، به عنوان مهم ترین کشور تولید کننده اسانس گل محمدی مرغوب، تولید آن را در انحصار داشت. گل محمدی درسال 1870توسط محاجران از بلغارستان به آناتولی آورده شد. کشت گل محمدی در اسپارتا از سال 1888 آغاز شد. در سال 1892 تولید اسانس گل محمدی با نام شخصی به نام اسماعیل افندی در ترکیه همراه شد. سالیان زیادی اسانس گل محمدی در دیگهای بخار ساده و ابتدایی به نام سیتیل یا ایمبکز در ترکیه تولید می شد. این روش تولید تا سال 1935 ادامه یافت تا زمانی که آتاتورک به اسپارتا آمد و برای ایجاد طرح های بزرگ صنعتی، وزارت اقتصاد را پایه ریزی کرد. در سال 1958 اولین کارخانه اسانس گل محمدی توسط اتحادیه کشاورزی تولید گل و دانههای روغنی در ترکیه آغاز به کار کرد و تولید اسانس در دیگهای بزرگ صنعتی انجام گرفت و به تدریج کارخانه های دیگر تولید اسانسگل محمدی در ترکیه از سال 1967 ایجاد شد. کشت گل محمدی برای تولید اسانس عمدتاً در اسپارتا و در منطقه جنوب غربی آنتالیا در ترکیه انجام می شود. علاوه بر اسپارتا گل محمدی در مناطق آفیون، بوردور و دنیزلی کشور ترکیه کشت می شود.
اگر چه منشاءگل محمدی در شهر کاشان بوده ولی با انتقال دانش فنی آن به کشورهای اروپایی نظیر بلغارستان، اولین کارخانه تولید اسانس در کاشان زیر نظر متخصصان بلغاری با دستگاه هایی از کشور بلغارستان در دهه 50 هجری شمسی تاسیس شد که به دلایل مختلفی غیر فعال شده بود، در زمان ریاست مهندس حجازی با تخصصی کهداشت تصمیم گرفت، چرخ این کارخانه را به گردش در آورد. در اولین اقدام به سراغ گل محمدی رفت و از این معجزه زیبا، اسانس آن را استخراج نمود. تا آن زمان هنوز کسی در ایران مبادرت به چنین اقدامی نکرده بود و اصلا حرفه ای به نام اسانس گیری وجود نداشت، آنچهدر ایران متداول بود گلابگیری بود که آن هم به صورت سنتی انجام می پذیرفت. یکی از عواملی که انگیزه مهندس را برای بدست آوردن گل محمدی قوی تر کرد، مطالعه جمله ای در کتاب معروف بود که کاشف اسانس را دانشمندی عرب به نام ابوعلی سینا معرفی کرده بود، این مطلب مهندس را چنان آشفته کرد که تصمیم گرفت هر طور شده پرده از این حقیقت بردارد که اسانس گیری محصول فکر یک دانشمند ایرانی است نه عرب. در سالهای بعد یکی از دانش اموختگان مکتب ایشان " مهندس علیرضا مظاهری " به واسطه تخصص و علاقه ای که به این صنعت داشت و از طرفی عشق و علاقه استاد خویش نیز به خوبی آگاه بود، تصمیم به تولید انبوده این اسانس جهت مصرف در صنایع دارویی و آرایشی بهداشتی گرفت. ایشان ایشان به دلیل علاقه ای که به کشاورزی داشتند،کشت گل محمدی و گیاهان دارویی را در کشور ایران و سپس کشور تاجیکستان گسترش داده و فعالیت شایانی در این زمینه بهانجام رساندند. لازم به توضیح است که تولید محصولات متنوع از گل محمدی به جزء علایق شخصی ایشان بود.
در حال حاظضر استانهای آذربایجان شرقی، تهران، اصفهان، فارس، کرمان و خراسان رضوی در ایران تولیدکننده گل محمدی هستند، ولی مناطق کشت عمده گیاه در ایران شهرهای کاشان، فارس و آذربایجان است که در این مناطق، کلشلن در قلب کویر ایران، معروف ترین و مهم ترین شهر تولید گل محمدی است.
برگرفته از کتاب گل محمدی و اثرات درمانی آن
انتشارات سفیر اردهال
نویسنده: خانم دکتر محدثه محبوبی
شرکت دارویی، آرایشی و بهداشتی دانش بنیان طبیب دارو